Jednostka Strzelecka 2002 Tarnobrzeg

Jednostka Strzelecka 2002 Tarnobrzeg nosi zaszczytne imię Oddziału Partyzanckiego "Odwet - Jędrusie"

Oddział Partyzancki Armii Krajowej "Jędrusie"

Bezpośrednio po klęsce wrześniowej 1939 roku w październiku Władysław Jasiński utworzył w Tarnobrzegu i sąsiednich powiatach tajną organizację, stawiając sobie za cel walkę z niemieckim okupantem. Ostatecznie organizacja ta przyjęła nazwę "Odwet". Była apolityczna, współpracowała jednak z ZWZ (później AK), a także z ludowcami i narodowcami. W grudniu 1939 roku Jasiński rozpoczął wydawanie "Biuletynu wiadomości radiowych", a od marca 1940 roku cotygodniowej gazety, pt. "Odwet". Kolportaż gazety objął tereny Polski centralnej i południowej i opierał się w części na sieci własnej, a na terenie powiatów Leżajsk, �ańcut, Przeworsk, Jarosław i Przemyśl także na sieci placówek ZWZ - AK. Do końca września 1940 roku centrala "Odwetu" mieściła się w Tarnobrzegu. We wrześniu 1940 roku Niemcy wpadli na trop "Odwetu". Jasiński używający w tym czasie pseudonimu "Kmitas" przeniósł centralę "Odwetu" najpierw na teren powiatu mieleckiego (Krzemieńca), a następnie za Wisłą, w rejon Trzcianki i Sulisławic. Zlikwidował też centralny kolportaż tworząc punkty przebitkowe w Tarnobrzegu, Krzemienicy, Mielcu, Radomyślu, Trzciance, Sulisławicach, Sandomierzu, Opatowie, na placówce "Zasanie", a także w Opaleniskach i Lipniku oraz we Frysztaku, Bolesławiu i Otfinowie nad Dolnym Dunajcem. Tajna gazeta "Odwet" osiągnęła nakład około 10 tysięcy egzemplarzy powielanych na 10 - 12 stronach formatu A4. Od lutego 1940 roku "Odwet" stał się "Biuletynem informacyjnym" Okręgu ZWZ w Krakowie. Nadal zachował swą samodzielność i nie podlegał cenzurze B.I.P. (Biuro informacji i Prasy).

W okresie marzec - czerwiec 1941 roku Niemcy dokonali licznych aresztowań w siatce "Odwetu". Wielu członków organizacji znalazło się w kaźniach gestapo, wielu zbiegło przed aresztowaniem i rozpoczęło ukrywanie się przed okupantem. Wydarzenia te spowodowały ogromny wzrost potrzeb finansowych organizacji, nadal działającej samodzielnie i nie dotowanej przez żaden z ośrodków politycznych. Sytuacja ta skłoniła Jasińskiego do utworzenia oddziału dywersyjno - bojowego, który od jego nowego pseudonimu przyjął nazwę "Jędrusie". Pseudonim pochodził od zdrobniałego imienia pięcioletniego syna Jasińskiego - Andrzeja. Pierwszą akcje oddział przeprowadził na leśnictwo Szczeka w powiecie staszowskim. Od tego czasu "Jędrusie" przeprowadzają szereg akcji rekwirując w administrowanym przez Niemców terenie. Rekwirują żywność w majątkach administrowanych przez Niemców, rozbijają gorzelnie, dokonują napadu na kolejkę wąskotorową w Bogorii, w której zbierają kilkadziesiąt ton cukru przygotowanego do wysyłki do Niemiec. Poza tym "Jędrusie" likwidowali niemieckich agentów, przywoływali do porządku granatowych policjantów, wymierzali kary chłosty wysługującemu się okupantowi. W akcjach tych występowało około 60-ciu partyzantów. W sumie przeprowadzają około 180-ciu różnych akcji. Unikalną jak na warunki okupacji i partyzantki, była prowadzona przez "Jędrusiów" akcja charytatywna, polegająca na niesieniu pomocy aresztowanym i ich rodzinom oraz organizowanie sieci punktów wysyłkowych paczek żywnościowych dla polskich jeńców w obozach niemieckich. W dniu 9 stycznia 1943 roku w starciu z niemiecką żandarnerią w Trzciance koło Połańca poległ Władysław Jasiński "Jędruś", twórca "Odwetu" i dowódca "Jędrusiów". Po śmierci dowódcy dowodzenie oddziałem przejmuje Józef Wiącek "Sowa". W październiku 1943 roku dochodzi do scalenia "Jędrusiów" z Armią Krajową na szczeblu Inspektoratu Sandomiersko - Opatowskiego. W dniu 12 czerwca 1944 roku do "Jędrusiów" dołączyli partyzanci Lotnej Grupy AK "Orlicza" - łącznie 40-tu partyzantów. W okresie "Burzy", "Jędrusie" tworzą 4 kompanię w 2 pp Legionów AK w sumie około 260 żołnierzy. Wraz z całym pułkiem idą na pomoc walczącej Warszawie, dochodzą w Góry Świętokrzyskie, potem do Nowego Miasta nad Pilicą, tam 24 sierpnia cała 2 DP AK dostaje rozkaz zaprzestania marszu. Odwrót znad Pilicy kieruje 2 pułk, w skład którego wchodzi 4 kompania "Jędrusiów" w kieleckie. W dniu 26 sierpnia II batalion, w skład którego wchodzi 4 kompania, uderza na kwatery artylerii niemieckiej w Dziebałowie, później walczy w Radoszycach, Miedzieży i Radkowie. Po rozczłonkowaniu pułku "Jędrusie" przechodzą w Góry Świętokrzyskie, gdzie pozostają do stycznia 1945 roku, do wkroczenia na te tereny Sowietów. Każdy wraca w swe rodzinne strony. Następują represje i aresztowania przez NKWD i UB. Spora grupa "Odweciarzy" i "Jędrusiów" zostaje zesłana na Syberię, część otrzymała długoletnie wyroki więzienia. Dopiero po październiku 1956 roku "Jędrusie" spotykają się legalnie, tworzą wspólnotę, której zadaniem jest upamiętnianie ludzi z "Odwetu" i "Jędrusiów". Powstają pomniki i tablice pamiątkowe, porządkowane są mogiły poległych.