Facebook Instagram article Forum
< Wróć

Okres międzywojenny 1919 - 1939

Rok 1918 przynosi wolność narodowi polskiemu. Dla ogółu Polaków wskrzeszone państwo kojarzyło się jednak z dawną "Wielką, Najjaśniejszą Rzeczpospolitą". Z myślą o niej walczyli ich przodkowie pod sztandarami Napoleona w krwawo tłumionych powstaniach, w nią wierzyli legioniści w okopach, dopiero niedawno zakończonej Wielkiej Wojny. Sen o Niepodległej nie mógł się jednak zrealizować w kształcie z tamtej epoki, do której nie było już powrotu. W czasie, gdy Polacy z pokolenia na pokolenie przenosili swe aspiracje niepodległościowe, budziła się również świadomość narodowa Litwinów, Ukraińców i Białorusinów i ona to stanęła na przeszkodzie w odtworzeniu granic dawnej Rzeczypospolitej. O wolność i niepodległość trzeba było dalej walczyć. Pierwszy rok wolności i niepokojące komunikaty z frontów: litewsko - białoruskiego, poleskiego, wołyńskiego, galicyjskiego i trzech frontów wielkopolskich skierowanych przeciwko Niemcom. To obraz roku 1919. Na wszystkich tych frontach walczą byli strzelcy, teraz już jako żołnierze Wojska Polskiego. Nie czas teraz na reaktywowanie "Strzelca", gdy Ojczyzna jest w niebezpieczeństwie. Dopiero pod koniec roku w grudniu zostaje on reaktywowany już jako Państwowa Organizacja Społeczno - Wychowawcza przyjmując oficjalną nazwę Związek Strzelecki. Ale następny rok dalej nie sprzyja pracy organizacyjnej dopiero, co utworzonego związku. Nowa wojna na wschodzie z Rosją bolszewicką na powrót wzywa na front. W krytycznym okresie dla państwa powstają oddziały ochotnicze złożone z młodych strzelców, harcerzy i członków "Sokoła". Ofensywa bolszewicka zostaje zatrzymana, wróg ponosi klęskę. Następuje w końcu upragniony pokój. Rok 1921 to tworzenie na nowo organizacji. W tym czasie funkcjonuje już 9 okręgów i 52 obwody, które skupiają około 25000 członków. W roku 1922 Związek Strzelecki obok ZHP i PW kobiet staje się organizacją odpowiedzialną za prowadzenie przysposobienia wojskowego wśród młodzieży. W roku 1923 stan organizacyjny związku zwiększa się do 46000 członków, rok później jest ich już około 60000, a w roku 1926 ponad 80000. Ta szybko rozwijająca się organizacja wymaga nowych rozwiązań. Z chwilą powstania Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego przyjęto rozwiązanie, które personalnie wiąże ten urząd ze Związkiem Strzeleckim. Komendant Główny zostaje jednym z dwóch zastępców dyrektora PUWFiPW a jego szef sztabu jednym z głównych inspektorów w tym urzędzie. W roku 1929 stanowiska komendantów siedemnastu okręgów i sześciu podokręgów zostają obsadzone przez oficerów służby czynnej WP na wniosek Zarządu Głównego Związku Strzeleckiego. W roku 1929 związek liczy już 120000 członków, a w roku 1934 ponad 300000. Dla celów organizacyjnych zostaje on podzielony na 10 okręgów odpowiadających okręgom wojskowym. Walny Zjazd Związku w lipcu 1932 roku ustala nowy Statut gdzie precyzuje zadania Związku tj. przygotowanie swoich członków do służby wojskowej, wychowanie obywatelskie oraz utrzymywanie nabytego poziomu wyszkolenia przez wychowanie fizyczne i sport. Członkami organizacji mogą zostać obywatele cieszący się nieposzlakowaną opinią w wieku 17 - 21 lat. Prowadzi się również tzw. Ruch Orlęcy skupiający młodzież pomiędzy 12 a 17 rokiem życia. Strzelcy opłacali składki wynoszące kilka groszy miesięcznie oraz byli wspierani funduszami przez liczne koła Przyjaciół Strzelca. Na rzecz Strzelca działają zarówno Ministerstwo Spraw Wojskowych jak i Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Fundusze na prowadzenie wychowania obywatelskiego i oświaty Związek otrzymuje bezpośrednio od Resortu Oświaty. Organizację wspiera również wojsko, które udostępnia sprzęt sportowy, strzelnice i instruktorów. Związek organizuje kursy czytania i pisania, swoje własne biblioteki, świetlice, kluby i teatry amatorskie. W tym czasie 70% członków to młodzież wiejska a 15% robotnicza. Duże znaczenie przywiązuje się do obchodów świąt państwowych i religijnych, kiedy to strzelcy występują z bronią i biorą udział wspólnie z wojskiem w defiladach. Dużą wagę przywiązuje się nadal do realizacji szkolenia wojskowego. Członkowie Związku w zależności od poziomu wyszkolenia posiadają I albo II stopień przysposobienia wojskowego. Kadra to podoficerowie i oficerowie rezerwy, którzy przechodzą szkolenie na specjalnych kursach instruktorskich. W latach trzydziestych przeszkolono ogółem ponad 3000 oficerów i około 6000 podoficerów. Oprócz PW ogólnego prowadzone jest szkolenie specjalistyczne obejmujące łączność, elektrotechnikę a nawet spadochroniarstwo. Związek organizuje corocznie kilkadziesiąt obozów szkoleniowych. Członkowie związku w ramach organizacji mogą zdobywać odznakę sportową oraz odznakę strzelecką, które to motywują i podnoszą poziom wyszkolenia. Rocznie organizowanych jest w skali kraju około 4000 zawodów strzeleckich. Oddziały PW złożone z członków Związku Strzeleckiego zaliczały się do najlepiej wyszkolonych formacji tego typu. W lutym 1939 roku Związek Strzelecki otrzymuje status organizacji wyższej użyteczności publicznej i jest uznawany za wzorcowy przykład współpracy wojska ze stowarzyszeniem na rzecz powszechnego przygotowania społeczeństwa do obrony państwa. W tym czasie liczy już około pół miliona członków. II Wojna Światowa przerywa na długi czas działalność "Strzelca".